ความสุขของคนรักสวน ก็คือการได้เห็นสวนของเรามีความสมบูรณ์สวยงามตามธรรมชาติ แต่สำหรับคนที่ไม่มีเวลาดูแลสวนมากนัก หรือว่างเฉพาะวันหยุด การเลือกชนิดของพืชพรรณที่นำมาปลูกควรเป็นชนิดที่สามารถเติบโตได้ดีโดยไม่ต้องการเวลาในการดูแลมากนัก และทางเลือกที่แสนฉลาดอย่างหนึ่งสำหรับคนรักสวน ก็คือการเลือกปลูกพันธุ์ไม้พื้นถิ่น เพราะเป็นแนวทางการจัดสวนที่มีประโยชน์อย่างยั่งยืนในหลายมิติ
ข้อดีของการปลูกไม้พื้นถิ่นนั้นมีมากมาย สิ่งสำคัญที่สุดก็คือ พืชพันธุ์ตามธรรมชาติของท้องถิ่นมักดำรงอยู่ได้ด้วยตัวเองและปรับตัวได้ดีเยี่ยมให้เข้ากับสภาพดินฟ้าอากาศของพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นสภาพดิน ที่มีองค์ประกอบของชีววัตถุและองค์ประกอบทางเคมีที่แตกต่างกันในแต่ละทำเล สภาพความชื้นในอากาศ และปริมาณน้ำในดิน ลองสังเกตดูต้นไม้ที่ขึ้นเองตามธรรมชาติตามที่ต่างๆ ไม่มีใครคอยรดน้ำใส่ปุ๋ยก็สามารถงอกงามได้ดี เช่นเดียวกัน ถ้าเราปลูกไม้พื้นถิ่นหรือต้นไม้ที่สามารถขึ้นได้เองบนผืนดินของเรา ก็ไม่ต้องเหนื่อยกับการดูแลรดน้ำมากนัก เพราะหมายถึงต้นไม้นั้นชอบลักษณะของพื้นที่บริเวณบ้านของเราโดยตัวมันเองอยู่แล้ว
ไม้พื้นถิ่นจะสามารถทนทานต่อโรคและแมลงในพื้นที่ได้ดี บางชนิดเป็นพืชที่แมลงไม่ชอบ หรือมีฤทธิ์ในการกำจัดโรคและแมลงในระบบนิเวศน์ด้วยซ้ำ จึงไม่จำเป็นต้องใช้สารเคมีเพื่อฆ่าแมลง กำจัดโรค หรือเพื่อบำรุงต้น นอกจากประหยัดแล้วยังทำให้สวนของเราปลอดจากสารพิษด้วย นอกจากนี้ ไม้พื้นถิ่นจะช่วยสร้างบรรยากาศธรรมชาติแท้ๆขึ้นในสวนของเรา เพราะมันจะดึงดูดสายพันธุ์ธรรมชาติอื่นๆเข้ามา ไม่ว่าจะเป็น นกน้อยน่ารักที่ส่งเสียงร้องขับขานให้สดชื่นหัวใจ กระรอกจอมซน และผีเสื้อแสนสวย ที่ทำให้สวนของเรารื่นรมย์ราวกับสวนสวรรค์ แม้ว่าบางครั้งอาจพบว่า มีผีเสื้อบางชนิดมาแอบวางไข่บนใบไม้ และโตมากลายเป็นเจ้าหนอนแก้วแอบกินใบไม้ของเราบ้าง แต่เชื่อหรือไม่ว่า ต้นไม้พื้นถิ่นที่ถูกหนอนผีเสื้อกัดกินใบนั้นจะไม่ตาย เพราะเป็นวงจรธรรมชาติของมันที่จะเป็นที่พักพิงอาศัยของผีเสื้อ และในอนาคตผีเสื้อนั้นก็จะช่วยผสมเกสรขยายพันธุ์ต้นไม้ชนิดนั้นสืบต่อไป
สิ่งที่หลายคนนึกไม่ถึงก็คือ ไม้พื้นถิ่นจะช่วยป้องกันการบุกรุกของพืชและสัตว์สายพันธุ์อื่นที่แปลกปลอมเข้ามาได้ดี ตามกลไกของธรรมชาติที่มีวิธีการลึกลับในการปกป้องเผ่าพันธุ์ของตัวเอง ซึ่งการบุกรุกของสัตว์และพืชต่างถิ่นกำลังก่อปัญหามากในปัจจุบัน เพราะการนำไม้สายพันธุ์แปลกๆมาจากต่างถิ่นหรือต่างประเทศ มักนำพาโรคและแมลงของท้องถิ่นอื่นเข้ามาด้วย บางชนิดสามารถเติบโตได้รวดเร็วมากอย่างผิดธรรมชาติในภูมิประเทศของบ้านเรา ก็จะแผ่ขยายอาณาจักรของมันไปอย่างรวดเร็วน่ากลัว เช่น ไมยราพยักษ์ หรือผักตบชวา วัชพืชต่างถิ่นที่หลงเข้ามาในบ้านเรา ขยายพันธุ์เร็วและกำจัดยาก จนสร้างปัญหามากมายให้กับพื้นที่
นอกจากนี้การใช้ไม้พื้นถิ่นยังสร้างเสน่ห์ของการจัดสวนในแต่ละพื้นที่ให้มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกัน การที่เราไปเที่ยวที่ไหนๆแล้วเห็นสวนประดิษฐ์หน้าตาเหมือนกันหมด คงจะไม่ใช่สิ่งที่ดูแล้วเพลิดเพลินเจริญใจนัก การจัดสวนโดยคำนึงถึงอัตลักษณ์ของถิ่นที่ตั้ง ก็เป็นสิ่งที่สื่อสารภาพลักษณ์ทางศิลปวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของท้องถิ่นที่สืบต่อกันมาอย่างมีรากเหง้าของดินแดนนั้นๆได้เป็นอย่างดี และการใช้ไม้พื้นถิ่นในการจัดสวน ก็สามารถทำได้หลากหลายสไตล์ ขึ้นอยู่กับไอเดียสุดบรรเจิดของผู้ออกแบบ เพราะไม้พื้นถิ่นมีคุณสมบัติคือความทนทานต่อสภาพแวดล้อมอยู่เป็นทุนเดิม จึงใช้งานได้สะดวกไม่ต้องห่วงว่าจะตายง่าย อีกทั้งยังมีราคาไม่แพง หาได้ง่ายทั่วไปอีกด้วย
ไม้พื้นถิ่นที่ยิมใช้กันมากในการจัดสวนของบ้านคนไทยเรา มีทั้ง ไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ไม้คลุมดิน ไม้เลื้อย ซึ่งในการจัดสวนโดยมากซึ่งอาศัยไม้ยืนต้นเป็นไม้หลักหรือไม้ประธาน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างร่มเงาด้วย ก็จะนิยมใช้พันธุ์ไม้พื้นถิ่นเป็นไม้หลัก เพราะมีความทนทาน ไม่ต้องดูแลมาก เช่น ราชพฤกษ์ พญาสัตบรรณ จิก ลำดวน ปีบ โมก อินทนิล สาธร ส่วนไม้รองที่นำมาประดับ ก็จะมีไม้พื้นถิ่นเป็นส่วนใหญ่ แต่อาจผสมกับพันธุ์ไม้ประดับสวยงามจากที่อื่นๆได้บ้างในสัดส่วนไม่มากนัก เพื่อให้มีความหลากหลาย แต่ก็ไม่มากจนทำให้เป็นภาระในการดูแลรักษา หากจัดออกมาได้สวยงามดูดีแล้ว เจ้าของบ้านก็สบายไปนาน เพราะได้สวนสวยที่เหมาะกับพื้นที่และไม่ต้องเหนื่อยอะไรมาก เรียกว่าเป็นการจัดสวนสวยแบบฉลาดๆ นั่นเอง
