สวนในร่ม

เพราะราคาที่ดินในทำเลดีๆ ยุคนี้ช่างแพงแสนแพง การซื้อบ้านบนที่ดินแปลงใหญ่มีบริเวณนอกบ้านให้จัดสวนปลูกต้นไม้ใหญ่ได้เยอะๆ จนดูราวกับสวนป่าจึงเป็นเรื่องยาก ปัญหาทั่วไปในการจัดสวนสำหรับคนที่ชอบปลูกไม้ยืนต้นขนาดใหญ่เพื่อให้ร่มเงาสร้างความร่มรื่นให้กับบ้านก็คือไม่มีแสงแดดส่องถึงพื้นดินในสวน ทำให้ปลูกหญ้าไม่ขึ้น เวลาที่อยากจะปลูกไม้ดอกหรือไม้ที่ชอบแดดไม่ได้ผลออกมาสวยงามดั่งใจ หรือหนักๆเข้าอาจจะถึงขั้นปลูกไม่ขึ้นเลยก็มี

เพราะคนที่มีบ้านส่วนมากก็ไม่ค่อยมีความรู้เกี่ยวกับการจัดสวนหรือปลูกต้นไม้มากนัก หากเลือกที่จะจัดสวนเองก็มักจะเริ่มต้นด้วยการเตรียมพื้นที่ แล้วพากันไปช้อปปิ้งเลือกต้นไม้ที่ชอบตามตลาดขายต้นไม้  เห็นต้นไหนสวยๆถูกชะตาก็หอบหิ้วใส่รถกันมาตามอัธยาศัย และต้นไม้ที่ร้านก็ดูสวยสมบูรณ์ดีทั้งนั้น หลายคนยังคิดว่า แหม…ที่ร้านเขาปลูกต้นไม้ใส่ถุงใส่กระถางเล็กจิ๋วนิดเดียว ต้นยังงาม ใบดก ดอกสวยสะพรั่ง ผลระย้า เสียขนาดนี้ ถ้าเอาไปปลูกลงดินใส่ปุ๋ยเยอะๆที่บ้านเรา คงจะยิ่งสวยงามเติบโตมากมายกว่าเดิมหลายเท่า แต่ความจริงกลับไม่เป็นเช่นนั้น…พอผ่านไปสักพักก็อกหักไปตามๆกันด้วยสารพันปัญหา บ้างก็ปลูกแล้วเหี่ยวเฉา ใบร่วง แคระแกร็น ไม่โตไม่งาม ไม่ออกดอกออกแต่ใบ เพลี้ยกิน รากเน่า เป็นโรค ฯลฯ จะไปด่าคนขายว่าเขาหลอกเอาต้นไม้ไม่ดีมาขายให้เราก็พูดไม่ออก เพราะตอนแรกปลูกมันก็เคยสวยงามดี

ปัญหาเหล่านี้ส่วนใหญ่มาจากการขาดความรู้ในการเลือกต้นไม้ให้เหมาะกับพื้นที่ อีกส่วนหนึ่งมาจากการดูแลรักษาที่ไม่ดีพอ และต้นตอปัญหาที่พบบ่อยที่สุดคือการเอาไม้ที่ชอบแดดมาปลูกในร่ม เพราะลืมคิดไปว่า สวนที่บ้านของเราอาจมีแสงแดดไม่เพียงพอด้วยเงาที่เกิดจากตัวอาคารและเงาต้นไม้ใหญ่ ซึ่งเมื่อรู้เช่นนี้แล้วก็แก้ไม่ยาก แค่เปลี่ยนมาจัดสวนในร่มและเลือกไม้ที่ชอบแดดรำไรมาปลูกและดูแลรักษาให้ดีเป็นพิเศษในช่วงแรกจนมั่นใจว่าสวนของเราอยู่ได้ไม่ตายแน่ๆแล้ว หลังจากนั้นก็สบายหายห่วง

การจัดสวนในร่มก็มีองค์ประกอบเหมือนๆกับสวนทั่วไป คือ มีไม้หลัก ไม้พุ่มสูง ไม้พุ่มขนาดกลาง ไม้คลุมดิน อาจมีไม้เลื้อยหรือไม้แขวนที่ชอบแสงรำไรมาประกอบเพิ่มรสชาติด้วยก็ได้ ทั้งนี้หากมีต้นไม้ใหญ่หรือไม้หลักอยู่แล้ว ก็จะแนะนำในส่วนของไม้พุ่มต่างๆ และไม้คลุมดิน ดังนี้

ไม้พุ่ม ได้แก่ จั๋ง หมากผู้หมากเมีย ฟีโลเดนดรอน ซิงโกเนียม บอนกระดาษ และบอนประเภทต่างๆ สาวน้อยประแป้ง เข็มสามสี ซองออฟอินเดีย ซองออฟจาไมกา ปรง หนวดปลาหมึก ฯลฯ

ไม้คลุมดิน ได้ แก่ ปริก หนวดปลาดุก ซุ้มกระต่ายเขียว  เศรษฐีเรือนนอก เศรษฐีเรือนใน เฟิร์น ขิง กาเหว่าลาย เสน่ห์ขุนแผน แววมยุรา เขียวหมื่นปี ฯลฯ

สังเกตว่าไม้ในร่มหรือไม้รำไรโดยมากจะเป็นไม้ใบมากกว่าไม้ดอก เนื่องจากไม้ดอกโดยมากจะชอบแดดจัด หากต้องการสวนที่มีสีสันสวยงามโดยไม่ต้องพึ่งไม้ดอก ก็สามารถเลือกไม้ประเภทที่มีใบสีสวยงามมาสร้างความสดใสให้กับสวนในร่มของเราก็ได้

วิธีเลือกต้นไม้มาปลูกก็ดูต้นที่สมบูรณ์เต็มที่ ไม่มีใบเหี่ยว หรือใบร่วงหรอมแหรม ไม่มีลักษณะที่เป็นโรคหรือแมลง ควรเลือกต้นที่ยังไม่มีรากแทงออกมาที่ถุงหรือนอกกระถางมากนัก เพราะอาจเป็นต้นไม้ที่เขานำมาตั้งขายอยู่นานแล้ว ในกระถางเหลือดินอยู่น้อยนิดจนมีแต่รากโผล่ขึ้นมาอัดแน่น เพราะต้นไม้พวกนี้จะไม่ค่อยสมบูรณ์แข็งแรง โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องระวังไม่ให้มีโรคติดมาด้วย

การดูแลสวนในร่มส่วนมากเป็นไม้ใบต้องคอยสังเกตลักษณะใบว่ามีโรคและแมลงรบกวนหรือไม่ หากมีความชื้นสูงเกินไปอาจเกิดเชื้อรา ต้องให้น้ำและปุ๋ยในปริมาณที่เหมาะสม แต่ทั้งนี้ก็ไม่ควรจะเป็นที่ร่มทึบจนแดดส่องไม่ถึงเลย หากเป็นไปได้ควรตัดแต่งกิ่งไม้ใหญ่ให้มีช่องสำหรับแสงส่องลงมาถึงบ้างก็จะดี เพียงเท่านี้สวนของคุณก็จะไม่อับเฉาให้เศร้าหงอยอีกต่อไป