เชื่อหรือไม่ว่า…การจัดสวนในบ้านนั้นนอกจากจะทำให้บ้านสวยงามร่มรื่นขึ้นแล้ว ทั้งกิจกรรมการจัดสวน และคุณสมบัติหลายๆประการของสวนก็เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ผู้อยู่อาศัยมีสุขภาพที่ดีขึ้นได้อย่างไม่น่าเชื่อ การใช้ชีวิตอยู่ใกล้ชิดธรรมชาติ ทำให้ร่างกายและจิตใจสดชื่น มีชีวิตชีวา ซึ่งคนเราจะสัมผัสกับธรรมชาติผ่านประสาทสัมผัสทุกส่วน ตั้งแต่ตา หู จมูก ลิ้น ผิวสัมผัส และอารมณ์ความคิด ดั้งนั้นจึงไม่น่าแปลกใจหากจะสรุปง่ายๆว่า สวนที่ดีต่อสุขภาพ ขั้นแรกคือสวนที่สวยงาม เพราะการได้มองเห็นสิ่งสวยงาม ทำให้เกิดความประทับใจและมีความสุข
การจัดสวนให้สวยงามนั้นจำเป็นต้องอาศัยทั้งความรู้ในด้านศิลปะผสมผสานกับความรู้เกี่ยวกับพืชพรรณเป็นพื้นฐาน ซึ่งสวนสวยของใครจะเป็นแบบไหน ก็ขึ้นอยู่กับรสนิยมความชอบเป็นสำคัญ รวมไปถึงเสียงที่มีในสวน ก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งของความพึงพอใจ เสียงที่เราได้ยินนั้นมีตั้งแต่เสียงของธรรมชาติ เช่น เสียงลม เสียงน้ำ เสียงใบไม้ไหว เสียงนกร้อง ฟังแล้วสบายใจหรือไม่สบายใจก็ขึ้นอยู่ความชอบของแต่ละคน เรื่อยไปจนถึงเสียงประดิษฐ์ หรือเสียงเครื่องยนต์กลไกที่ติดตั้งเอาไว้ในสวน เช่นเสียงปั๊มน้ำ หรือเสียงที่เกิดจากการทำงานของอุปกรณ์บางอย่าง ต้องระมัดระวังไม่ให้เกิดความรำคาญรบกวนผู้อยู่อาศัย
ถัดมาจากเรื่องที่ตาเห็น และหูได้ยินก็คือเรื่องของกลิ่น ต้องยอมรับกันทีเดียวว่า สิ่งที่สร้างหรือทำลายบรรยากาศของสถานที่ต่างๆได้รวดเร็วที่สุดก็คือกลิ่น เพราะร่างกายและจิตใจของคนเราจะสามารถตอบสนองต่อการรับกลิ่นทำให้เกิดความรู้สึกหรือจินตภาพๆได้ในเวลาเร็วกว่าเสี้ยววินาที จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้มีวัฒนธรรมการใช้น้ำหอมเครื่องหอมหรือน้ำยาดับกลิ่นต่างๆขึ้นทั่วโลก กลิ่นที่ควรมีในสวนของเราน่าจะเป็นกลิ่นที่ดีของธรรมชาติ เช่น กลิ่นดิน กลิ่นหอมของดอกไม้ แต่กลิ่นของธรรมชาติหรือกลิ่นสวนที่ไม่พึงมีอย่างเช่น กลิ่นปุ๋ย กลิ่นหมักหมมของวัชพืช หรือกลิ่นอับชื้น รวมถึงกลิ่นของพืชหรือดอกไม้บางชนิดที่มีสารก่อภูมิแพ้ ควรระวังไม่ให้เกิดขึ้นเพราะนอกจากจะทำให้เสียสุขภาพจิตแล้วยังอาจทำให้เกิดอาการภูมิแพ้หรือเจ็บป่วยได้
และไม่ว่ายุคนี้หรือยุคไหนๆ สวนที่กินได้ก็ยังเป็นหนึ่งในสวนยอดนิยมเสมอ การปลูกพืชที่มีดอกผลใบใช้เป็นอาหารหรือยาได้ถือเป็นความฉลาดอย่างหนึ่ง โดยเฉพาะพืชผักสวนครัว หรือพืชสมุนไพรประจำบ้าน เช่น พริก กระเพรา โหระพา สะระแหน่ มะกรูด เรื่อยไปจนถึงผลไม้ที่ปลูกในบ้านเพราะปลูกง่ายดูแลง่าย อย่างมะละกอ มะม่วง มะยม มะเฟือง ฝรั่ง ฯลฯ ทำให้เราได้บริโภคพืชผักผลไม้ปลอดสารอีกทั้งยังช่วยประหยัดเงินได้ด้วย
เมื่อพูดถึงผิวสัมผัสของสวน ในที่นี้หมายถึงผิวสัมผัสในภาพรวม บางคนอาจชอบสวนที่ดูเป็นธรรมชาติ ใช้วัสดุธรรมชาติหรือเลียนแบบธรรมชาติให้ใกล้เคียงที่สุด ในขณะที่บางคนอาจชอบสวนที่มีลักษณะเป็นระเบียบและมีรูปทรงแบบประดิษฐ์ วัสดุที่ใช้หรือผิวสัมผัสของสวนที่ได้ก็จะแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง เช่น การปูพื้นด้วยหญ้า หรือ หินธรรมชาติ ที่ดูแล้วอ่อนโยนนุ่มนวล ก็จะให้ความรู้สึกต่างจากการปูพื้นด้วยวัสดุประเภทบล็อกสำเร็จรูป หรือพื้นซีเมนต์ ที่อาจดูแข็งกระด้าง ซึ่งแต่ละแบบก็มีข้อดีข้อเสียต่างกันขึ้นกับความชอบและรูปแบบการใช้งาน ทั้งนี้การเลือกให้เหมาะกับการใช้งานเป็นสิ่งจำเป็นมาก เพราะวัสดุบางชนิดอาจมีคุณสมบัติที่ก่อให้เกิดปัญหากับการใช้งานบางประเภท เช่น สวนที่ต้องมีการใช้พื้นที่ภายนอกมากๆ อาจไม่เหมาะกับการปูพื้นหญ้าที่อาจจะเฉอะแฉะ การปลูกต้นไม้รกครึ้มเกินไป ควรเลือกวัสดุปูพื้นที่มีผิวเรียบและไม่ลื่น เหมาะแก่การใช้งาน และปลูกต้นไม้ให้ดูโปร่งโล่งเป็นแถวเป็นแนว ทำให้เหลือพื้นที่ใช้งานเป็นสัดเป็นส่วน หรือได้ร่มเงา ดังนี้เป็นต้น
สุดท้ายเป็นเรื่องของความชอบและความพึงพอใจ เหตุผลของความชอบของคนเรานั้นมีหลากหลาย อีกทั้งยังมีชุดความคิดที่นำมาเป็นเงื่อนไขในการตัดสินใจเลือกแตกต่างกัน บางคนเชื่อในเรื่องโชคลาง ไสยศาสตร์ หรือฮวงจุ้ย การจัดสวนให้ถูกใจก็ต้องคำนึงถึงหลักการที่ตนเองเชื่อถือ หากผิดหลักไปก็ทำให้ไม่สบายใจ บางคนมีความสนใจในหลักชีววิถีหรือการจัดสวนแบบธรรมชาติ ก็จะต้องพยายามจัดการสวนให้ถูกหลักธรรมชาติอย่างที่สุด ตั้งแต่ลักษณะพืชพรรณ ทิศทางแดดลม ทางน้ำไหล เรื่อยไปจนถึงการดูแลป้องกันศัตรูพืชปละการกำจัดของเสีย ฯลฯ บางคนชอบสวนตามแบบบ้านในหนังสือ ก็พยายามลอกแบบตามให้เหมือนเป๊ะ ในขณะที่บางคนอาจจะชอบลองอะไรใหม่ๆ ฯลฯ ซึ่งใครชอบแบบไหนก็ทำไปตามแบบนั้น เพราะความสุขและความพึงพอใจของการใช้ชีวิตในบ้าน คือปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนเรามีพลังใจออกไปต่อสู้กับโลกภายนอกในแต่ละวัน
บ้านจึงต้องเป็นเสมือนจุดชาร์จแบตเตอรี่ให้กับร่างกายและจิตใจของสมาชิกทุกคนในครอบครัว สวนที่ถูกใจเราก็เป็นหนึ่งในจุดชาร์จแบตเตอรี่ที่ดีเยี่ยมเมื่อกลับมาถึงบ้าน การได้มีเวลาดูแลสวน รดน้ำพรวนดิน นั่งฟังเสียงนกร้อง ตากลมเย็นๆ ชมต้นไม้ที่เราปลูกไว้ผลิยอดอ่อน หรือออกดอกออกผล คือเหตุผลหนึ่งในความชื่นอกชื่นใจ… และความรู้สึกดีๆ ที่จะเกิดขึ้นทั้งกับร่างกายและจิตใจไปพร้อมๆกัน จึงไม่น่าแปลกใจ หากพบว่าตนเองมีสุขภาพดีขึ้น เมื่อได้ใช้เวลามากขึ้นกับสวนที่เรารัก
