ถ้าพูดถึงลักษณะของการกินที่ให้ความสุขความเพลิดเพลินแก่มวลมนุษยชาติ อันอยู่นอกเหนือไปจากการกินเพื่อบำบัดความหิวโหย สิ่งที่ผู้คนทั้งหลายพร้อมใจยอมรับตรงกันว่าขาดไม่ได้ นั่นก็คือ อาหารกินเล่น บ้างก็เรียกว่า ของขบเคี้ยวหรือ ของว่าง ที่ปัจจุบันนิยมเรียกทับศัพท์กันว่า Snack ซึ่งมีอยู่ในทุกวัฒนธรรม
คำว่า Snack มีรากศัพท์มาจากภาษาดัทช์ที่แปลว่า กัด ปัจจุบันมีความหมายในพจนานุกรมว่า อาหารปริมาณน้อย ที่กินระหว่างมื้อหลัก หรือที่คนไทยเรียกกันว่า อาหารกินเล่น นั่นเอง
นอกจากความหมายดังกล่าวแล้ว snack ยังถูกใช้ในฐานะคำกริยาที่แปลว่ากินจุบกินจิบได้อีกด้วย ในโลกที่ทุกชีวิตต้องเอาชีวิตรอดกินเพื่ออยู่ กินให้อิ่มท้องเราไม่ค่อยได้เห็นสัตว์ในธรรมชาติกินจุบกินจิบนัก พฤติกรรมดังกล่าวจึงเป็นเอกลักษณ์ของมนุษย์อย่างหนึ่ง เพราะในขณะที่สัตว์ส่วนใหญ่กินเพื่อความอยู่รอด เพื่อพลังงาน เป้าหมายการกินเล่นของมนุษย์กลับเป็นความสุข การเฉลิมฉลอง บ้างก็เพื่อคลายเครียด บ้างก็เพื่ออวดฐานะ การกินของมนุษย์นั้นจึงมีความหมายมากกว่าการกินเพื่อให้มีแรงมาอยู่รอดสืบเผ่าพันธุ์ มันคือกิจกรรมทางวัฒนธรรม และส่งผลต่อชีวิตของผู้คน
การมีของกินเล่นสะท้อนความอยู่ดีกินดี ความอุดมสมบูรณ์ สมดุลของชีวิตที่ทำให้ผู้คนมีเวลาว่างสำหรับการสังสรรค์ การกระชับมิตร บ้านที่น่าอยู่หรือครอบครัวที่อบอุ่น จึงมักจะมีของกินเล่นมาเป็นส่วนหนึ่งสำหรับการใช้เวลาว่างร่วมกันของสมาชิกในครอบครัว ปริมาณและคุณภาพของอาหารกินเล่นในแต่ละบ้าน อาจเป็นหนึ่งในตัวชี้วัดง่ายๆว่า คนในบ้านนั้นน่าจะชอบการใช้เวลาว่างอยู่ที่บ้านมากกว่าการออกไปข้างนอก
ในบ้านเรา ของกินเล่นแสดงให้เห็นความแตกต่างทางชนชั้นและสะท้อนสังคมอย่างตรงไปตรงมา เช่นในอดีต อาหารกินเล่นของชาวบ้านธรรมดาก็อาจเป็นมะขามเปียกหรือถั่วคั่ว เครื่องปรุงรสระดับพื้นฐานคือเกลือ ถ้าหรูหราหน่อยก็จะมีความหวานจากน้ำตาลเพิ่มเข้ามาแต่โดยมาก ของกินเล่นระดับชาวบ้านจะเป็นอาหารที่มีกระบวนการผลิตไม่ซับซ้อน มาจากการถนอมอาหารที่ได้จากพืชผลทางการเกษตร เช่น การนำผลไม้มาดอง แช่อิ่มหรือตากแห้ง เพื่อเก็บไว้กินได้นานๆ และนำมากินแกล้มกับสุรายาดองพื้นถิ่นให้บันเทิงปากในยามพักผ่อน
ในขณะในบ้านของคนชั้นสูงที่มีข้าทาสบริวารจำนวนมาก การทำของว่างจัดเป็นวัฒนธรรมขั้นสูง เป็นส่วนหนึ่งในการบริหารทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด ตั้งแต่ทรัพยากรที่เป็นผลผลิตทางการเกษตร การพัฒนาทรัพยากรบุคคลให้มีฝีมือ ให้มีงานทำมีทักษะด้านศาสตร์และศิลป์ในการปรุง ถนอม และประดิษฐ์รูปแบบอาหาร เพราะประเทศเรามีผลหมากรากไม้ทรัพยากรอุดมสมบูรณ์ การนำผลผลิตทางการเกษตรที่เหลือเฟือมาประดิดประดอยเป็นอาหารมื้อเล็กๆ ให้ได้มีความผ่อนคลาย บันเทิง และที่สำคัญคือเพื่อเชื่อมความสัมพันธ์ในหมู่คณะ ทำให้เกิดการพูดคุยและการแบ่งปัน
โดยทั่วไปวัฒนธรรมการกินของว่างที่มีแบบแผน จัดเป็นกิจกรรมทางสังคมชนิดหนึ่ง ตัวอย่างของการกินของว่างที่เป็นการร่วมสังสรรค์ในวัฒนธรรมไทย ก็คือ เมี่ยงคำ ที่มีส่วนประกอบมากมายตั้งแต่ขั้นตอนการทำ ซึ่งต้องใช้แรงงานคนหลายคน และเมื่อเตรียมมาเสิร์ฟแล้ว ก็จะนั่งล้อมวงกินกันอย่างเป็นเรื่องเป็นราว แกล้มบทสนทนาอันครึกครื้น ดุจเดียวกับวัฒนธรรมการล้อมวงจิบน้ำชายามบ่ายของชาวตะวันตก
สิ่งที่คล้ายกันอย่างหนึ่งสำหรับของกินเล่นในทุกวัฒนธรรม คืออาหารที่อยู่ในหมวดของกินเล่นนั้น จะสะท้อนถึงชนิดและปริมาณของผลผลิตทางการเกษตรที่มีมากจนเหลือกินเหลือใช้ในแต่ละสภาพภูมิประเทศของถิ่นที่ตั้ง ขนมหรืออาหารว่างดั้งเดิมของบ้านเราซึ่งปลูกข้าว ปลูกมะพร้าวกันมาก จึงมีแป้งเป็นส่วนผสมหลักๆ รวมไปถึงขนมจากการถนอมอาหารที่ได้จากผลไม้เขตร้อน ในขณะที่ประเทศเขตหนาวก็จะมีของว่างที่ทำมาจากนม เนย เป็นส่วนผสมหลักๆ
เมื่อโลกเข้าสู่ยุคของการเชื่อมโยงทุกสิ่งทุกอย่างจากทุกสารทิศเข้าถึงกัน วัฒนธรรมอาหารก็เป็นส่วนหนึ่งของการเชื่อมโยงแลกเปลี่ยนที่สำคัญ เราจึงมีร้านอาหารต่างชาติมากมายในเมืองไทย เช่นเดียวกับวัฒนธรรมอาหารไทยที่แผ่ขยายไปทั่วโลก และวัฒนธรรมอาหารที่เดินทางไปได้ง่ายและเร็วที่สุดอย่างหนึ่งก็ของกินเล่นทั้งหลาย ซึ่งสิ่งที่ควรคิดให้ดีในการเลือกบริโภคของกินเล่นจากต่างแดนโดยเฉพาะประเทศเขตหนาว คือ ปริมาณของแคลลอรี น้ำตาล ไขมัน ที่สูงมากเพราะในประเทศเขตหนาวนั้น ร่างกายผู้คนต้องกินอาหารให้ร่างกายอบอุ่นเพื่อต้านความหนาวเย็น ในขณะที่อาหารเหล่านี้เป็นสิ่งเกินความจำเป็นของร่างกายผู้คนในประเทศเขตร้อน
ยิ่งไปกว่านั้น สิ่งหนึ่งที่ควรตระหนักในเรื่องการกินก็คือวิถีชีวิตปัจจุบันที่เปลี่ยนไปจากอดีตอย่างสิ้นเชิง เพราะคนในอดีตนั้นไม่ได้มีเครื่องทุ่นแรงในการทำงานมากมายเหมือนคนยุคนี้ แต่ละวันต้องใช้แรงงานจากกำลังกายมากกว่าคนยุคปัจจุบันหลายเท่า การกินหลายมื้อที่มีของกินเล่นเป็นส่วนประกอบ ย่อมจะถูกเผาผลาญเป็นพลังงานเพื่อใช้ในการดำรงชีวิตอย่างพอเหมาะพอสม ในขณะที่คนยุคนี้ไม่ค่อยต้องใช้แรงกายในการทำอะไรมาก แต่กลับมีตัวเลือกในการกินที่กว้างขวางและมากด้วยปริมาณกว่าคนในยุคก่อน วิธีหากินก็แสนง่าย ไม่ต้องไปปลูกผัก ล่าสัตว์ หรือนั่งขูดมะพร้าว บีบกะทิจนเหงื่อท่วมตัวกว่าจะได้กินสักมื้อเหมือนคนแต่ก่อน แค่เดินไปหน้าปากซอยหรือโทรสั่งอาหาร ไม่ต้องออกแรงก็ได้กินเต็มคราบ ปัญหาที่ตามมาคือโรคอ้วน ต้องไปหาทางออกกำลังกายด้วยวิธีต่างๆ ทำให้ต้องเสียเงินเสียเวลาโดยไม่เกิดงาน จัดเป็นวิถีที่ออกจะลักลั่นและขาดความสมดุลอย่างน่าคิด
อย่างไรก็ดี คงเป็นได้ยากที่มนุษย์จะละเลิกของกินเล่นหรือกินจุบกินจิบ เพราะเป็นวัฒนธรรมแห่งความสุขที่อยู่คู่โลกมานาน แต่เพื่อที่ความสุขของปากจะไม่กระทบความสบายของร่างกายในระยะยาว จึงควรให้ความสำคัญกับเลือกกิน โดยสรรหาของกินเล่นที่ไม่เพิ่มน้ำหนัก ไม่เพิ่มปริมาณไขมัน และระดับน้ำตาลในกระแสเลือด ทางที่ดีควรเป็นอาหารที่ปลอดจากสารพิษหรือสารเคมี และเมื่อกินแล้วก็อย่าลืมออกกำลังกายให้เพียงพอ เพื่อที่คุณจะได้สนุกสนานกับการกินไปได้นานๆดังที่ใจปรารถนา
A snack is a portion of food, smaller than a regular meal, generally eaten between meals. Snacks come in a variety of forms including packaged snack foods and other processed foods, as well as items made from fresh ingredients at home.
Snack has always been a big part of every culture. Thereis just something about yummy small meals that bring people together in joy and harmony. Eating snack has nothing to do with survival instinct, it is only for pleasureand it isone of the things that separates us from animals and add a little morehappiness to life.
Traditionally, snacks are prepared from ingredients commonly available in the homes of different cultures. With the spread of convenience stores, packaged snack foods became a significant business. Snack foods are typically designed to be portable, quick, and satisfying. Processed snack foods, as one form of convenience food, are designed to be less perishable, more durable, and more portable than prepared foods.Beverages, such as coffee, are not generally considered snacks though they may be consumed along with or in lieu of snack foods.
Text: พิมาดา วีร์
